حمله پانیک؛ علل، علائم و راه درمان این اختلال
حمله‌های پانیک (Panic)، احساسات ناگهانی و شدید ترس هستند که علائم فیزیکی مانند تپش قلب، تنفس سریع و تعریق را به‌وجود می‌آورند. برخی از افرادی که دچار این حملات می‌شوند، به اختلال Panic، نوعی اختلال اضطرابی، مبتلا می‌گردند. درمان و دارو، می‌تواند این حملات و اختلال ناشی از آن را درمان کند.
حمله Panic چیست؟
حمله پانیک، به‌عنوان یک واکنش ناگهانی و گذرا، شامل ترس و واکنش‌های فیزیکی شدید، در پاسخ به وضعیت‌های روزمره و غیرتهدیدآمیز اتفاق می‌افتد. هنگامی که دچار حمله Panic می‌شوید، ممکن است به‌شدت عرق کنید؛ در تنفس مشکل داشته باشید و احساس کنید قلبتان به‌شدت می‌تپد. این حملات، ویژگی اصلی اختلال Panic به شمار می‌روند؛ اما می‌توانند در کنار شرایط دیگر مانند موارد زیر رخ دهند:
- اختلالات اضطرابی
- اختلالات خلقی
- فوبیاها
- اختلالات روانی
- اختلالات مرتبط با مصرف مواد
- اختلالات مرتبط با تروما و استرس
- برخی شرایط پزشکی خاص
درحالی‌که این حملات به‌تنهایی برای سلامتی شما خطرناک یا مضر نیستند، حملات مکرر، می‌توانند منجربه کاهش کیفیت زندگی و مشکلات دیگر شوند. در صورت تجربه این حملات، ابتدا سعی کنید آرام بمانید. به یاد داشته باشید که حمله موقتی است. اگر علائم شدید دارید یا نمی‌توانید به‌تنهایی آرام شوید، باید به‌دنبال کمک پزشکی باشید.
حمله پانیک و حمله اضطرابی چه تفاوتی دارند؟
تفاوت اصلی، این است که عوامل استرس‌زای خاصی اغلب حملات اضطرابی را تحریک می‌کنند و ممکن است به‌تدریج شدید شوند. در مقابل، حملات Panic به‌طور معمول غیرمنتظره و ناگهانی اتفاق می‌افتند. اضطراب، اغلب باعث علائم فیزیکی مانند تپش قلب یا احساس سنگینی در معده می‌شود. اما این علائم، به‌طورکلی شدت کمتری دارند و نسبت به حمله Panic که دارای علائم بسیار شدید، اما کوتاه است، مدت‌زمان بیشتری به طول می‌انجامند.
چه عواملی باعث حملات Panic می‌شوند؟
کارشناسان، دقیقا نمی‌دانند که چرا برخی افراد، دچار این حملات یا اختلال پانیک می‌شوند. مغز و سیستم عصبی شما، نقش کلیدی در درک و کنترل ترس و اضطراب ایفا می‌کند. محققان، بر این باورند که اختلال عملکرد آمیگدال (بخشی از مغز که ترس و سایر احساسات را پردازش می‌کند)، ممکن است ریشه این شرایط باشد. همچنین، تصور می‌شود که عدم تعادل شیمیایی در گاما آمینوبوتیریک‌اسید (GABA)، کورتیزول و سروتونین نقش مهمی ایفا می‌کند.
خطر ابتلا به اختلال Panic، در صورت دارابودن موارد زیر افزایش می‌یابد:
- سابقه خانوادگی: اختلالات اضطرابی، از جمله اختلال Panic، اغلب در خانواده‌ها وجود دارد. اگر یکی از بستگان درجه یک (خواهر یا برادر، فرزندان یا والدین)، به این بیماری مبتلا باشد، خطر ابتلا به اختلال Panic در شما۴۰ درصد افزایش می‌یابد.
- شرایط سلامت روان: افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی، افسردگی یا دیگر شرایط سلامت روان، در معرض احتمال بیشتری از حملات پانیک قرار دارند.
- تجربیات نامطلوب دوران کودکی ACEs: ACEها، تجربیات منفی هستند که بین سنین ۱ تا ۱۷ سالگی اتفاق می‌افتند. این تجربیات، معمولا رویدادهای آسیب‌زا هستند و می‌توانند در ایجاد حملات Panic نقش داشته باشند.
چه عواملی باعث شروع حملات Panic می‌شوند؟
اغلب، هیچ محرک خاصی برای این حملات وجود ندارد؛ اما افرادی که فوبیا دارند، ممکن است محرک‌های مرتبط با فوبیا را تجربه کنند که منجربه حمله Panic می‌شود. به‌عنوان‌مثال، کسی که مبتلا به ترایپوفوبیا (ترس شدید از سوزن) باشد، ممکن است در صورت نیاز به آزمایش خون برای یک آزمایش پزشکی، دچار حمله Panic شود. برای برخی از افراد، ترس از داشتن حمله پانیک اغلب برای شروع یک حمله کافی است.
باید توجه داشته باشید یکی از معیارهای این اختلال، این است که حملات Panic محرک شناخته‌شده‌ای ندارند.
علائم و علل
حمله پانیک، به‌طور ناگهانی رخ می‌دهد. علائم، معمولا طی ۱۰ دقیقه بعد از شروع به اوج خود می‌رسند و سپس به‌زودی برطرف می‌شوند. علائم این حمله، عبارت‌اند از:
- درد قفسه سینه
- تپش قلب
- مشکل در تنفس، مانند هیپرونتیلاسیون (تنفس بسیار سریع و عمیق)
- لرزیدن یا تکان‌خوردن
- لرز
- تهوع
- تعریق
- سوزن‌سوزن‌شدن یا بی‌حسی در انگشتان دست یا پا
ممکن است احساس کنید:
- وحشت شدید
- احساس خفگی یا گرفتگی نفس
- ترس ازدست‌دادن کنترل
- احساس مرگ قریب‌الوقوع
- احساس غیرواقعی‌بودن یا احساس جدایی از خود
حمله پانیک بسیار ناخوشایند است و می‌تواند ترسناک باشد. اگر علائم این حمله را تجربه کرده‌اید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید. آن‌ها می‌توانند مشکل شما را تشخیص دهند و مطمئن شوند که هیچ علت فیزیکی زمینه‌ای وجود ندارد. این حمله، معمولا ۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد؛ اما برخی افراد حملاتی را تا یک ساعت گزارش کرده‌اند.
درمان حملات Panic
درمان حملات Panic با روان‌درمانی، دارو یا ترکیبی از هر دو بسیار موثر است. مدت‌زمان مورد نیاز برای درمان، به‌شدت بیماری و میزان پاسخ شما به درمان بستگی دارد. با درمان، حال عمومی اکثر افرادی که درگیر این حملات هستند، بهتر می‌شود. بدون درمان، خطر بیشتری برای بروز افکار خودکشی در افراد مبتلا به Panic وجود دارد. همچنین، ممکن است به‌دلیل اختلال در عملکرد اجتماعی، کیفیت زندگی آن‌هاکاهش یابد.
روان‌درمانی
روان‌درمانی (درمان با گفتگو)، اصطلاحی برای انواع تکنیک‌های درمانی است که به فرد کمک می‌کند تا با شناسایی احساسات، افکار و رفتارهای ناسالم، آن‌ها را تغییر دهد. انواع خاصی از روان‌درمانی که می‌توانند به حملات پانیک کمک کنند، عبارت‌اند از:
درمان شناختی رفتاری (CBT): در این نوع درمان، شما در مورد افکار و احساسات خود با یک متخصص سلامت روان، مانند مشاور مجاز یا روانشناس صحبت می‌کنید. این متخصص، در شناسایی محرک‌های حمله Panic یاری‌رسان شما خواهد بود تا بتوانید تفکر، رفتار و واکنش‌های خود را تغییر دهید. با پاسخ‌دهی متفاوت به محرک‌ها، حملات ممکن است کاهش‌یابند و درنهایت متوقف شوند.
درمان مواجه سازی: این درمان، شامل قرارگرفتن تدریجی و مکرر شما دربرابر هر آن‌چه که باعث حمله Panic می‌شود، به‌صورت ذهنی یا در واقعیت است. به‌مرورزمان، یاد می‌گیرید که به‌جای وحشت در این موقعیت، با آن احساس راحتی کنید. شما در طول این فرآیند، تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند تمرینات تنفسی را برای مدیریت اضطراب خود فرا می‌گیرید.
موثرترین دارو برای پانیک
داروهایی که می‌توانند به درمان حملات پانیک کمک کنند، عبارت‌اند از:
داروهای ضدافسردگی: برخی از داروهای ضدافسردگی، می‌توانند حملات Panic را کاهش دهند. متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، ممکن است مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) یا مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی‌نفرین (SNRIs) را تجویز کنند. نمونه‌هایی از SSRIها فلوکستین (پروزاک) و پاروکستین (پاکسیل) نام دارند. نمونه‌هایی از SNRIها دولوکستین (سیمبالتا) و ونلافاکسین (افکسور) هستند.
داروهای ضداضطراب: پزشکان، به‌طور معمول برای درمان و پیشگیری از حملات Panic، بنزودیازپین‌ها را تجویز می‌کنند. این داروها در کاهش اضطراب تاثیر گذار خواهند بود؛ اما اعتیادآور به‌شمار می‌روند. بنابراین مصرف آن‌ها بااحتیاط بسیارمهم است. نمونه‌هایی از این داروها، آلپرازولام (گزانکس) و لورازپام (آتیوان) نام دارند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
برخی از حملات پانیک، علائمی دارند که شبیه به مشکلات جسمی، مانند حمله قلبی، هستند. اگر درد قفسه سینه، مشکل در تنفس یا بیهوشی دارید، به‌دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید. در صورت داشتن این حملات و موارد زیر، باید با پزشک خود تماس بگیرید:
- اضطراب مزمن (طولانی‌مدت) که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کند.
- مشکل در تمرکز
- تحریک‌پذیری شدید
- آگورافوبیا یا ترس از بیرون رفتن از خانه
- علائم حمله Panic که بیش از ۱۵ دقیقه طول بکشد
- مشکلات خواب
جمع‌بندی
حملات پانیک، می‌توانند بسیار ناراحت‌کننده باشند. اگرچه از نظر جسمی مضر نیستند؛ اما بر سلامت روان شما تاثیرگذار خواهند بود و شما را از انجام کارهایی که دوست دارید باز می‌دارند. خجالت نکشید و به پزشک خود بگویید که دچار این حملات می‌شوید. پزشک، می‌تواند به شما در غلبه بر ترس‌ها و اضطراب‌هایی که باعث حملات می‌شوند، کمک کند. آن‌ها ممکن است برای درمان حملات، درمان‌هایی مانند روان‌درمانی و داروها را توصیه کنند.
منابع
